Choć „either” i „neither” należą do podstawowych elementów angielskiego, to właśnie przy nich najczęściej pojawiają się błędy. Czy po „either” powinno być „is” czy „are”? Jak poprawnie użyć „neither… nor” w zdaniu i dlaczego w niektórych sytuacjach „me neither” jest naturalne, a w innych lepiej go unikać? W tym artykule krok po kroku wyjaśniamy zasady, pokazujemy różnice rejestrowe i dajemy praktyczne przykłady, które pozwolą Ci stosować te formy pewnie i bez wahania.
Co oznacza „either”, a co „neither”?
„Either” to słowo, które w języku angielskim pełni kilka funkcji, ale jego podstawowe znaczenie sprowadza się do wskazania wyboru pomiędzy dwiema możliwościami. Możemy używać go w znaczeniu „jeden z dwóch” albo „każdy z dwóch”. W zależności od kontekstu „either” może być spójnikiem, zaimkiem lub określnikiem. Na przykład zdanie „You can either call or email” oznacza, że masz dwie drogi i wystarczy wybrać jedną z nich. Z kolei w zdaniu „There are trees on either side of the street” wyraz „either” nie wskazuje na wybór, ale podkreśla, że po obu stronach ulicy znajdują się drzewa.
„Neither” jest jego przeciwieństwem i oznacza negację obu elementów jednocześnie. Najprościej zapamiętać to jako „ani jeden, ani drugi”. Jeśli powiesz „Neither option is good”, dajesz jasno do zrozumienia, że żadna z przedstawionych możliwości nie jest satysfakcjonująca. Podobnie w zdaniu „Neither of the children was interested in the story” wskazujesz, że żadne z dzieci nie było zainteresowane opowieścią. Warto zauważyć, że „neither” jest słowem, które od razu niesie ze sobą znaczenie negacji, więc nie potrzebuje dodatkowych przeczeń.
W praktyce łatwo o pomyłkę. Osoby uczące się angielskiego często próbują łączyć „neither” z innymi słowami negującymi, tworząc błędne zdania w stylu „I don’t want neither coffee nor tea”. Takiej formy należy unikać, bo w standardowym angielskim uznawana jest za podwójną negację. Poprawnie powiemy „I want neither coffee nor tea” albo „I don’t want either coffee or tea”.
Kiedy używać „either… or” i jak dobierać czasownik
Konstrukcja „either… or” pojawia się zawsze wtedy, gdy chcemy wskazać wybór między dwiema opcjami. To typowy sposób na powiedzenie „albo… albo”. Na przykład „You can either stay here or come with us” wyraźnie podkreśla, że do wyboru są dwie możliwości i trzeba zdecydować się na jedną.
Najwięcej problemów sprawia jednak dobór formy czasownika w zdaniach, w których podmiot składa się z dwóch części połączonych przez „either… or”. Reguła jest klarowna: czasownik dopasowujemy do członu, który stoi najbliżej niego. To tzw. zasada zgodności z najbliższym członem. Dzięki niej unikamy zdań, które brzmią nienaturalnie albo są uznawane za błędne w kontekście formalnym.
„Either the manager or the employees are responsible.” W tym zdaniu czasownik „are” odnosi się do liczby mnogiej, ponieważ bliżej znajduje się rzeczownik „employees”.
„Either the employees or the manager is responsible.” Tutaj sytuacja jest odwrotna. Najbliżej czasownika jest „manager” w liczbie pojedynczej, dlatego poprawną formą będzie „is”.
Ta reguła bywa czasem pomijana w codziennej mowie, gdzie usłyszysz zdania typu „Either the manager or the employees is responsible”. Warto jednak pamiętać, że w tekstach formalnych, w raportach, dokumentach akademickich czy biznesowych, najlepiej trzymać się zasady najbliższego członu. Dzięki temu nie tylko zachowasz poprawność, ale też pokażesz, że Twoje zdania są precyzyjne i zgodne z uznawanym standardem językowym.
„Neither… nor” i typowe pułapki
Konstrukcja „neither… nor” służy do wyrażania negacji obu wskazanych elementów jednocześnie. Jej odpowiednikiem w języku polskim jest „ani… ani…”. Przykład prosty i przejrzysty to zdanie „Neither my phone nor my laptop is working”, które oznacza, że ani telefon, ani laptop nie działają. Warto zwrócić uwagę, że konstrukcja ta zawsze obejmuje dokładnie dwie opcje. Rozbudowane zdania z trzema lub więcej elementami formalnie są możliwe, ale stają się nieczytelne i brzmią sztucznie. Jeśli chcesz wymienić większą liczbę elementów, lepiej przekształcić zdanie na prostsze, np. „None of the devices are working”.
Jedną z najczęstszych trudności jest dobór formy czasownika. Reguła pozostaje taka sama jak w przypadku „either… or”: czasownik dopasowujemy do członu, który stoi najbliżej. Jeśli ostatni człon jest w liczbie pojedynczej, wybieramy czasownik w liczbie pojedynczej. Jeśli w liczbie mnogiej, dopasowujemy czasownik do liczby mnogiej. Dla jasności zobacz przykłady:
„Neither the students nor the teacher is ready.” Czasownik „is” zgadza się z członem „teacher”.
„Neither the teacher nor the students are ready.” Tutaj bliżej czasownika stoi rzeczownik „students”, dlatego używamy formy „are”.
Kolejną pułapką jest łączenie konstrukcji „neither… nor” z dodatkowym przeczeniem. Zdarza się, że osoby uczące się języka piszą „I don’t want neither tea nor coffee”. Takie zdanie zawiera podwójną negację i w standardowym angielskim jest traktowane jako błąd. Poprawne formy to „I want neither tea nor coffee” lub „I don’t want either tea or coffee”.
Warto też pamiętać o elegancji stylu. Konstrukcja „neither… nor” w połączeniu z inwersją może dodać zdaniu nacisku. Na przykład „She does not like running. Neither do I. Nor does my brother” brzmi bardziej oficjalnie niż prostsze „Me neither”.
„Either” i „neither” jako zaimki i określniki
Oba słowa mogą pełnić funkcję zaimków i określników, dlatego pojawiają się w wielu codziennych kontekstach. „Either” w tej roli oznacza „którykolwiek z dwóch” albo „każdy z dwóch”. Przykład to zdanie „Either option is fine”, które sugeruje, że obie opcje są akceptowalne.
„Neither” jako określnik wskazuje, że żadna z dwóch opcji nie jest poprawna lub satysfakcjonująca. Dla przykładu zdanie „Neither answer is correct” jasno komunikuje, że żadna odpowiedź nie spełnia warunków.
Szczególną uwagę trzeba zwrócić na konstrukcje typu „neither of us”. W języku formalnym poprawną i najczęściej akceptowaną formą jest czasownik w liczbie pojedynczej: „Neither of us is ready”. W tekstach oficjalnych, w raportach czy w korespondencji biznesowej to właśnie liczba pojedyncza jest bezpiecznym wyborem. Jednak w języku mówionym, zwłaszcza w brytyjskim i amerykańskim angielskim potocznym, powszechnie spotkasz też formę w liczbie mnogiej: „Neither of us are ready”. Obie wersje funkcjonują w praktyce, lecz w zależności od sytuacji warto wybrać tę, która lepiej pasuje do rejestru wypowiedzi.
Podobnie działa „either of us”. W zdaniu „Either of us is capable of solving the problem” zastosowanie liczby pojedynczej wpisuje się w normę formalną. Natomiast w potocznych rozmowach możesz usłyszeć „Either of us are capable”, co w piśmie formalnym byłoby uznane za niepoprawne.
Krótkie odpowiedzi: „me neither” czy „neither do I”?
Kiedy chcemy wyrazić zgodę z wypowiedzią w formie negatywnej, w języku angielskim mamy do dyspozycji kilka wariantów. Najczęściej słyszane w rozmowie codziennej jest krótkie „Me neither”. To wyrażenie funkcjonuje bardzo naturalnie w mowie i szybko sygnalizuje, że zgadzamy się z negatywnym stwierdzeniem rozmówcy. Na przykład ktoś mówi „I don’t like spicy food”, a druga osoba odpowiada „Me neither”. Taka forma jest w pełni akceptowana w języku potocznym, ale w tekstach oficjalnych lepiej z niej nie korzystać.
W rejestrze neutralnym oraz formalnym zdecydowanie lepszym wyborem będzie „Neither do I” albo „I don’t either”. Te konstrukcje są równie klarowne, a przy tym brzmią poprawnie w każdym kontekście. W raportach, mailach biznesowych czy egzaminach językowych to właśnie one są rekomendowane. Dla przykładu: „I don’t agree with this decision” – „Neither do I”. Można też powiedzieć „I don’t agree either”, co jest nieco mniej formalne, ale nadal w pełni poprawne.
Czasem spotykamy też odpowiedź „Me either”. W mowie niektórych osób, szczególnie w niektórych regionach USA, funkcjonuje jako wariant potoczny. Jednak w piśmie, a zwłaszcza w tekstach oficjalnych, forma ta jest uznawana za błąd. Jeśli zależy Ci na poprawności, warto jej unikać i wybierać bardziej standardowe warianty.
Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć
Pierwszym błędem, który pojawia się wyjątkowo często, jest podwójna negacja. Wiele osób próbuje powiedzieć „I don’t want neither tea nor coffee”. Taka forma w standardowym angielskim jest błędna, ponieważ zawiera dwa przeczenia, które znoszą się nawzajem. Aby wyrazić poprawnie brak chęci na obie rzeczy, powiedz „I want neither tea nor coffee” albo „I don’t want either tea or coffee”. Oba zdania są poprawne, a wybór zależy od tego, czy chcesz użyć konstrukcji z „neither… nor” czy z „either… or”.
Drugim częstym problemem jest tworzenie zbyt długich wyliczeń po „neither… nor”. Konstrukcja ta została stworzona po to, by łączyć dwie możliwości, a dodanie trzeciego czy czwartego członu sprawia, że zdanie staje się ciężkie i nienaturalne. Jeśli musisz wymienić więcej elementów, lepiej użyć „none of” albo po prostu przebudować zdanie. Na przykład zamiast pisać „Neither my phone, nor my laptop, nor my tablet is working” znacznie lepiej napisać „None of my devices are working”.
Trzecim błędem jest brak zgodności orzeczenia z najbliższym członem. Zasada jest prosta: w konstrukcjach „either… or” i „neither… nor” czasownik zgadzamy z częścią zdania, która stoi najbliżej niego. To reguła, którą warto sobie przyswoić, bo eliminuje wiele wątpliwości. Jeśli ostatni człon jest w liczbie pojedynczej, czasownik też musi być w liczbie pojedynczej. Jeśli ostatni człon jest w liczbie mnogiej, dopasowujemy do liczby mnogiej. Przykłady to „Neither the teacher nor the students are ready” oraz „Neither the students nor the teacher is ready”.
Zasady w pigułce
Kiedy używasz „either” i „neither” na co dzień, łatwo pogubić się w szczegółach. Aby ułatwić sobie pracę, warto mieć w głowie kilka prostych reguł, które działają zawsze i pomagają podejmować decyzję w kilka sekund. Dzięki temu nie musisz za każdym razem wracać do długich tabel czy podręczników.
Wybór? „Either… or”.
Jeśli chcesz wskazać jedną z dwóch opcji, wybierz konstrukcję „either… or”. To odpowiednik polskiego „albo… albo”. Na przykład „You can either walk to work or take the bus”. Zdanie jest proste i nie zostawia wątpliwości, że wybór dotyczy jednej z dwóch możliwości.
Negacja? „Neither… nor”.
Kiedy chcesz podkreślić, że żadna z dwóch opcji nie wchodzi w grę, wybierz „neither… nor”. Zdanie „Neither coffee nor tea was served” jasno pokazuje, że nie podano ani kawy, ani herbaty. Pamiętaj, że konstrukcja ta zastępuje przeczenie, więc nie dodajemy już słowa „not”.
Formalny styl? Liczba pojedyncza po „neither of…”.
W tekstach oficjalnych, takich jak raporty, prace akademickie czy dokumentacja, najlepiej stosować liczbę pojedynczą po konstrukcji „neither of…”. Na przykład „Neither of the answers is correct”. W mowie potocznej usłyszysz czasem „are”, jednak w piśmie formalnym bezpieczniej trzymać się liczby pojedynczej. Dzięki temu unikniesz zarzutu, że Twoje zdania są niepoprawne.
Krótka odpowiedź? „Neither do I” zamiast „Me neither”.
W codziennych rozmowach „Me neither” brzmi naturalnie i szybko przekazuje zgodę z negatywnym zdaniem. Jednak w mailach czy wypowiedziach oficjalnych warto wybrać formę „Neither do I” albo „I don’t either”. To rozwiązanie bardziej uniwersalne i zawsze poprawne, niezależnie od sytuacji.
Te cztery punkty możesz potraktować jak miniściągę, którą masz zawsze pod ręką. W praktyce większość problemów z „either” i „neither” sprowadza się właśnie do tych kilku decyzji. Wystarczy zapamiętać, że „either” wskazuje wybór, „neither” wskazuje negację, a przy konstrukcjach formalnych najlepiej trzymać się liczby pojedynczej i bezpiecznych odpowiedzi. Dzięki temu Twoje zdania będą nie tylko poprawne, ale też spójne i przejrzyste w każdym kontekście.
Podsumowanie
„Either” i „neither” to niewielkie słowa, ale mają duże znaczenie dla poprawności i klarowności wypowiedzi. Jeśli chcesz brzmieć profesjonalnie w raportach, prezentacjach czy korespondencji biznesowej, trzymaj się liczby pojedynczej w konstrukcjach formalnych i zasady zgodności z najbliższym członem. W codziennej rozmowie możesz pozwolić sobie na „Me neither”, ale w tekście formalnym wybierz „Neither do I”. Dzięki temu Twoje zdania zawsze będą poprawne, a Ty zyskasz pewność w każdym kontekście.
